مهندسی معکوس چیست

اگر می خواهید بدانید که مهندسی معکوس چیست و چه کاربردی دارد با ما در این مقاله کاربردی همراه باشید. تمام نکات مربوط به صورت جامع در اینجا معرفی خواهند شد.

در صنایع مختلفی همچون خودروسازی، کامپیوتر و نرم افزار، صنایع شیمیایی، مکانیک و غیره نیاز به تولید کالاها یا محصولات جدید وجود دارد که همواره روش مهندسی مستقیم از دیرباز تاکنون مورد استفاده قرار گرفته است، که در این روش، هرآنچه که برای ساخت یا تولید نیاز است مطابق با مراحل از پیش مشخص شده ای، برنامه ریزی و اجرایی می گردند.

اما گاهی با محصول، کالا، قطعه، فرآیند، اثر و مجموعه ای مواجه هستیم که هیچ مستندات و داده هایی از نحوه تشکیل آن نداریم اما خواهان تولید، ساخت و تکثیر محصول هستیم. در این هنگام علمی رونمایی می شود که به واسطه آن، فرایند تکثیر، تولید و ساخت صرفاً با حضور نتیجه کار و بدون کمک هیچ مدل، داده، مستندات و اطلاعات میسر می شود؛ این علم با نام مهندسی معکوس شناخته می شود.

مهندسی معکوس چیست

مهندسی معکوس علم حل مسئله با استفاده از پاسخ است؛ یعنی در حل مسئله با سوال مواجه نیستیم بلکه صرفاً پاسخ را در دست داریم. مهندسی معکوس به انگلیسی Reverse Engineering یک فرآیند باز تولید از محصول، کالا، خدمات، اقلام و غیره است که هیچگونه مدل، نقشه، مستندات و داده هایی از نحوه تولید آن، وجود نداشته باشد.

در حقیقت در این نوع مهندسی، به جای آنکه بررسی ها از سوال آغاز شوند از پاسخ موجود آغاز می شوند. در پاسخ به پرسش هدف از مهندسی معکوس چیست؟ بایستی ذکر کنیم که هدف، به دست آوردن یا استخراج فرآیند، دانش و طراحی پنهان در یک کالا، محصول یا خدمت می باشد. که هدف از انجام اینکار، تحلیل یا تولید مجدد همان کالا، محصول و خدمت است.

برای واضح شدن این مفهوم مثالی را برای شما شرح می دهیم. در حال حاضر کشور ما دچار تحریم های سنگین اقتصادی و سیاسی شده است و همین امر واردات کالا یا قطعات را دشوار می کند. در چنین شرایطی، به عنوان مثال در حوزه طراحی قطعات خودرو، با ترکیب علم مهندسی معکوس و مکانیک، میتوان به فرآیند تولید قطعه مدنظر پی برد و همان قطعه را در داخل کشور به باز تولید رساند و اگر تمایل به پیشرفت و نوسازی قطعه داشته باشید به راحتی میتوانید آن را طبق نکات موردنظر خود، اعمال نمایید.

برای کسب اطلاعات بیشتر، می توانید مقاله ریخته گری قطعات صنعتی را مطالعه کنید. اگر در مورد صنعت ریخته گری اطلاعاتی ندارید، می توانید با مقاله ریخته گری چیست شروع کنید.

کاربردهای مهندسی معکوس

همانطور که گفته شد، مهندسی معکوس در صنایع بسیار زیادی همچون پتروشیمی، پالایشگاه، حفاری نفت و گاز، خودروسازی، فولاد، نیروگاه ها، تولید کننده تجهیزات صنعتی و کارخانجات مختلفی مانند کاغذسازی، نساجی، صنایع معدنی، تولید سیمان و گچ، پلاستیک و در مهندسی نرم افزار، محصولات مصرفی و موارد مختلف هنری، الکترونیکی و شیمیایی و غیره بکار می رود. کاربردهای مهندسی معکوس عبارتند از:

۱- تجزیه و تحلیل سامانه‌ های مهندسی

۲- کاهش مدت زمان فرآیند توسعه محصول

۳- دست یافتن به دانش محصولات نظامی و ارزیابی توان علمی، در صورت بدست آوردن کالای نظامی از کشورهای دیگر

۴- تحلیل، مدلسازی و ارزیابی اجزای کوچک قطعات صنعتی که کارکرد بالایی دارند و سعی در باز تولید آن.

۵- تحلیل برنامه نویسان از برنامه ها و داده های موجود جهت باز تولید نرم افزارها، طراحی سیستم ها و کدنویسی.

۶- تحلیل مدل های پیشین در حوزه پزشکی و دندانپزشکی و ارزیابی قالب گیری های انجام شده جهت تولید مجدد محصول.

مهندسی معکوس قطعات صنعتی

مونتاژ و تولید مجدد قطعات صنعتی بدون داشتن اطلاعات، نقشه، مدل کامپیوتری و مستندات را مهندسی معکوس می نامند. ابتدا مدلی از قطعه صنعتی مدنظر تهیه می شود و به اجزای سازنده تفکیک می‌ گردد تا مواردی همچون نحوه ساخت، تکنولوژی بکار رفته، نحوه کار و دانش طراحی مورد بررسی قرار گیرد و در انتها با توجه به ارزیابی ها، تحلیل ها و عملکردها به باز تولید قطعه صنعتی با توجه به تکنیک ساخت آن، پرداخت.

همچنین برای ارتقا طرح های فعلی صنعتی بمنظور افزایش پارامترهایی مانند استحکام، دوام و قدرت از طریق بررسی متریال اولیه و چگونگی ساخت قطعات ناشناخته، نیز مورد استفاده قرار می گیرد. مهندسی معکوس نقش بسزایی در تحقق اهداف شرکت های صنعتی دارد و پلی جهت رسیدن به طراحی قطعات صنعتی جدید و ارتقا قطعات پیشین می باشد. در کشور ما نیز به دلیل تحریم های اعمال شده، استفاده از این علم برای ارتقا، نمونه سازی و پیشرفت قطعات صنعتی بمنظور حفظ سرمایه های ملی و افزایش سطح دانش علمی ضروری می باشد. با این رویکرد، تولیدات داخلی افزایش می یابند و به تبع اشتغال زایی می شود و هزینه واردات و وابستگی به سایر کشورها کاهش می یابد.

برای کسب اطلاعات بیشتر، می توانید مقاله ریخته گری قطعات صنعتی را مطالعه کنید. همچنین با خواندن مقاله ریخته گری آلومینیوم در تهران، می توانید اطلاعات بیشتری نیز کسب کنید.

مزایای مهندسی معکوس

از مزایای مهندسی معکوس میتوان به موارد زیر اشاره کرد

۱- کاهش زمان طراحی محصولات و خدمات جدید و پیشرفته

۲- کاهش زمان تولید محصولات، کالا و خدمات با کیفیت

۳- کاهش قیمت واردات محصولات و خودکفایی

۴- افزایش اشتغال و رونق اقتصادی

۵- کاهش تولید قطعات دارای نقص و معیوب

۶- افزایش سطح توان علمی و دسترسی به مستندات فنی

۷- امکان ساخت قطعات استاندارد و به روز

۸- تقویت سازنده و مثبت ویژگی ها و خصوصیات محصول فعلی

۹- به روز رسانی تکنولوژی های موجود و فرآیندهای تولید قدیمی

۱۰- کشف راه های جدید برای بهبود عملکرد و ویژگی های محصول

۱۱- سهولت در بررسی و ارزیابی کیفی قطعات

معایب مهندسی معکوس

مهندسی معکوس دارای مزایای بسیار و در جهت رفع معایب محصولات و خدمات می باشد که اگر به صورت کاملاً اصولی انجام گیرد، هیچگونه معایبی ندارد. این علم نباید با کپی برداری اشتباه شود. در کپی برداری به دلیل عدم وجود مستندات و نقشه های کافی، امکان بوجود آمدن معایب محتمل است؛ اما معایب مهندسی معکوس به دلیل انجام مراحل اصولی طبق ارزیابی های دقیق، محتمل نیست.

مراحل مهندسی معکوس چیست؟

مراحل مهندسی معکوس در ۶ قسمت گام می گردد.

گام اول

تحلیل جنبه اقتصادی و عملکردی

در این مرحله ابتدا هدف پروژه بایستی مشخص گردد. باز تولید محصول، توسعه محصول، خودکفایی و رفع عیوب از جمله اهدافی هستند که اصولاً انتخاب می شوند و سپس به جمع‌ آوری اطلاعات برای انجام فرایند مهندسی معکوس نیاز است. سپس نوبت به ارزیابی مواردی همچون نیروی انسانی مورد نیاز، هزینه، برآورد زمان، تجهیزات و آزمایشات می رسد. با توجه به تکمیل مراحل فوق، برنامه ریزی جهت اجرای پروژه ضروری است تا روند کار بر اساس نقشه از پیش تعیین شده پیش برود.

گام دوم

آنالیز محصول

در این مرحله اجزای محصول موردنظر تفکیک می شوند و با توجه به تخصص افراد تیم، مورد آنالیز و تحلیل قرار می گیرند. تمام اجزا باید طبق مستندات و مدارک فنی مشخص شوند. تمامی اجزا برای دمونتاژ آماده سازی می شوند و در نهایت به بستر محصول خواهیم رسید.

گام سوم

آنالیز سخت افزاری و نرم افزاری

ابتدا مواد و متریال محصول برای تعیین ویژگی هایی همچون خواص مکانیکی، خواص شیمیایی و بررسی ساختاری مورد ارزیابی و آنالیز قرار می گیرند. سپس نحوه تولید یا فرایند ساخت محصول از طریق آزمایشات مورد بررسی قرار می گیرد. ارزیابی ابعادی محصول برای آنالیز خصوصیاتی همچون تلرانس، حساسیت، اندازه گیری و غیره انجام می شود و در انتها اگر محصول قابلیت ارزیابی الکتریکی یا الکترونیکی را داشته باشد بایستی تمام اتصالات، مسیر مدارها و مشخصه های ورودی و خروجی آنها آنالیز گردد.

گام چهارم

بهبود محصول

با حصول اطلاعات کامل و دقیق می توان راه های بهبود محصول و آنالیز ارزش را برای رفع عیب های طراحی، هزینه های اضافی، محدودیت ها و عملکردها را انجام داد.

گام پنجم

برنامه ریزی باز تولید

برنامه ریزی فرآیند تولید و ساخت محصول و همچنین تهیه ملزومات مورد نیاز جهت طراحی، کنترل کیفیت، مهندسی، ساخت و غیره در این مرحله انجام می گیرد.

گام ششم

ارائه و تهیه مستندات نهایی

پس از ساخت و تولید محصول نمونه، موارد بسیاری احتیاج به اصلاح و بررسی مجدد دارند. تمام اطلاعات بدست آمده بایستی ثبت شوند تا برای مقایسه با با داده های استاندارد تکمیل باشند تا میزان تطابق با هدف مهندسی معکوس موردنظر، بررسی گردد.

سخن پایانی

برای انجام فرایند مهندسی معکوس بررسی اجزا محصول مورد نظر و شناسایی ارتباط بین آنها، ایجاد نمایه های فنی از طریق کامپیوتر و در نهایت ایجاد نمای فیزیکی از محصول بایستی انجام گیرد و در انتها امیدواریم از مطالعه این مقاله لذت برده باشید.